Balik-tanaw: Pistang Obando 1894

Sa aklat na Yesterdays in the Philippines na inilathala noong 1898, inilarawan ng Amerikanong si Joseph Earle Stevens ang kanyang karanasan sa pagpunta sa Obando  noong taong 1894sa kapistahan ng kanilang tatlong patron: San Pascual Baylon, Santa Clara at Virgen ng Salambao. Partikular na binigyang-diin ni Stevens ang pagsasayaw ng mga namamanata roon bilang isang paraan ng kanilang panata, mapa-lalaki, babae, bata, matanda, ama o ina man. 

Fiesta of Obando 1894

Bayluhan sa loob ng simbahan ng Obando ca. '30s

Several days ago, a number of us went up the railroad line to see a “fiesta" at a little village called Obando. It was a religious observance lasting three days, and pilgrims from many villages thought it their duty to go there on foot. A great dingy old church with buttressed walls yards thick, a large plaza shaded by big trees, and beyond, on all sides, the native houses. Such a crowd I have rarely seen. Everybody seemed to think it his duty to dance; and men, women, old men and children, mothers with babies and papas with kids, shouted, jumped around, danced, joggled each other and rumpussed about until they were blue in the face, dripping with heat, and covered with dust. Then they would stop and another crowd takes up the play. As the circus proceeded, the crowds increased; the old church was packed with worshippers who brought candles and receiving a blessing, spent an hour or so on the stone pavements in positions of contrite humility. Around the walls of the church were placed realistic paintings of the chromo order, representing hell and the river Styx, and as the natives looked at portraits of devils driving nails into the heads of the tormented, of sulphurous flames that licked the cheeks of the wicked in this world, or serpents that twined themselves into square knots around the chests of a dozen unfortunates, and of countless homed demons who plucked out the heartstrings of the condemned, they counted their beads with renewed vigor and mumbled long prayers. Countless little booths stood like mushrooms round about outside, and cheap jewelry, made in Germany, found ready sale. The dancing and shouting increased as the sun sank in the west, until the ground fairly shook and the dust arose in vast clouds. Around the edge of the church, under the porticoes, slept sections of the multitude who were preparing themselves to take part in the proceedings when others were tired out. It was a motley crowd, a motley scene, and an unforgettable collection of perfumes.

Ang pista sa Obando ay ipinagdiriwang taun-taon tuwing ika-17, 18 at 19 ng Mayo. Sa kasamaang palad, nabomba ang simbahan noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig at kasama ang orihinal na imahen ng mga patron na nasira o nawala. Pansamantalang naitigil ang pagsasayaw noong dekada '70s dahil ito raw ay hindi nakaayon sa liturhiya. Bulong-bulungan daw noon na palihim na umiindak pa rin ang mga namamanata tuwing sila ay bumibisita sa Obando. Salamat sa Diyos at muling naibalik ang tradisyon ng pagsasayaw sa Obando.

Halina sa bayang ito kung saan ang bawat indak at kahilingan, bawat galaw ay pasasalamat at ang bawat imbay ay panalangin.

17 ng Mayo, 2013

Malinta, Lungsod ng Valenzuela

Araw ni Dr. Jose P. Rizal, Martir at Bayaning Kayumanggi

Fusilamiento del mártir Dr. José Rizal en Manila 1896

Sa araw na ito, ika-30 ng Disyembre ay ginugunita ng sambayanang Pilipino ang kabayanihan ni Dr. Jose Rizal. Bagamat maraming mga Pilipino noon ang lumaban sa mga dayuhan sa pamamagitan ng dahas, ipinagbubunyi ng lahing kayumanggi ang katangi-tangi niyang kontribusyon sa pagkakamit ng kalayaan ng bansa sa pamamagitan ng talino at panulat. 

Gamit ang tinta at pluma, kanyang tinuligsa ang pamahalaang Espanyol sa Pilipinas na kanilang ikinagalit dahilan upang siya ay paratangan na siya ang nangasiwa at namuno sa pag-aalsa ng mga Pilipino, tagapagtatag ng mga lihim na kapatiran, may-akda ng mga pahayagan at aklat na humimok sa mga Pilipino na maging mapaghimagsik at ang pangunahing pilibustero ng bansa. 

Sa mga paratang na ito siya ay nilitis sa isang hukumang militar na pinagkait sa kanya ang karapatan niyang makapli ng manananggol. Bagkus, siya ay binigyan ng isang listahan ng mga bagong manananaggol na kalian man ay hindi pa niya nakikilala. Doon ay pinili niya si Luis Taviel Andrade na buong pagsisigasig na pinag-aralan ang kaso ng kanyang kliyente. Sinikap niyang mabigyan ng patas na laban ang kaso ni Rizal subalit ang kanyang pagod at hirap ay nauwi sa pagkatalo. Hindi pinayagan na maipakita sa hukumang militar ang ilan pa sa kanilang mga ebidensya sapagkat ayon sa kanila, ang mga nakalipas na kaganapan may kaugnayan sa pag-aalsa ng mga indio, ang pag-uugnay ng kanyang pangalan sa mga pag-aalsa at ang kanyang pagiging Mason ay sapat na upang siya ay hatulan ng kamatayan. Hinatulan siyang mamatay sa pamamagitan ng pagbabaril sa kanya noong ika-30 ng Disyembre, 1986. 

Dinala siya noong ika-29 ng Disyembre, 1896, isang araw bago siya bitayin sa sa isang pansamantalang kapilya upang doon ay manatili hanggang sa araw ng paggagawag ng bitay sa kanya. Doon ay sinasabing kanyang binawi ang kanyang mga sinabi, pinahayag at isinulat laban sa pamahalaan at simbahan upang maikasal siya kay Josephine Bracken at upang maigawad sa kanya ang mga huling sakramento ng simbahang Katoliko.

  

Kasama ng napakaraming sundalo, ilang mga pari at ng mga nagbubunying Espanyol, siya ay naglakad mula sa Fuerza de Santiago hanggang sa Luneta, sa lugar na malapit sa pinagbitayan sa tatlong paring Martir na GomBurZa. Ang kanyang hiling na mabaril nang nakaharap sapagkat ayon sa kanya, siya ay hindi nagtaksil sa bayan ay hindi pinayagan ngunit sinubukan pa rin niya na pumihit paharap bago siya tamaan ng punglong kumitil sa kanyang buhay.

Sa pagkamatay niyang ito, ipinagbunyi ng mga nanonood na mga Espanyol ang tagumpay ng Espanya sa pamamagitan ng pagtugtog ng banda ng Marcha ng Cadiz. Ipinagkait kay Rizal ang isang disenteng libing sapagkat siya ay ibinaon sa Cemeterio de Paco nang walang kabaong.  Ag pagkamatay na ito ni Rizal ay naging hudyat upang lalong mag-alab ang pagnanasa ng mga Pilipino upang labanan ang mga pang-aapi ng mga Kastila. Labing-anim na taon mula noong siya ay mamatay, inilipat ang kanyang mga labi mula sa tahanan ng kanyang kapatid sa Binondo patungo sa monumentong itinayo sa kanyang alaala sa Luneta.

Sa taong ito, 2012, inaalala rin ng sambayanang Pilipino ang ika-100 taon ng paglilipat ng kanyang mga labi sa Stella Motto, ang Bantayog ni Rizal sa Bagumbayan.